حوزه آبخيز رودخانه بيرجند

 دانلود پروژه حوزه آبخيز رودخانه بيرجند

1ـ1 طرح مسأله

حوزه آبخيز رودخانه بيرجند در استان خراسان جنوبي قرار گرفته است. اين رودخانه از ارتفاعات شرق بيرجند سرچشمه گرفته و بعد از عبور از شهر بيرجند به سمت غرب جريان مي‌يابند و بعد از پيوستن چندين رودخانه ديگر به آن با نام رود شور بيرجند سيلاب آنها به كوير لوت مي‌ريزد.

رودخانه بيرجند خشكرودي فصلي است و دبي آن در محل خروج از دشت حدود 300 ليتر در ثانيه گزارش شده است و با توجه به آمار هواشناسي (2003-1956) متوسط دماي سالانه آن 4/16 درجه و متوسط بارندگي سالانه آن 91/170 ميليمتر برآورد شده است.

قديمي‌ترين سازندهاي حوزه متعلق به دوران دوم زمين‌شناسي، از آميزه‌هاي رنگين، آهك و پريدونيت تشكيل شده و بيشتر در ارتفاعات جنوبي رخنمون دارند. سازندهاي دوران سوم از توف آندزيت، آهكهاي فوموليتي، مارن و كنگلومرا تشكيل شده و در ارتفاعات شمال و شرق حوزه ديده مي‌شوند.

فرسايش و كاهش حاصلخيزي خاك از جمله مسائلي است كه دست‌يابي به توسعه كشاورزي پايدار و حفظ محيط زيست را با مشكل روبرو مي‌سازد. شناخت و بررسي ساز و كار فرسايش در حوزه‌هاي آبخيز و جلوگيري از به هدر رفتن يكي از غني‌ترين و با ارزش‌ترين منابع طبيعي كشور يعني خاك و مبارزه با اين فرايند اهميت زيادي دارد. عملكرد وسيع فرايندهاي هوازدگي و فرسايش سيلابهاي فصلي كه به علت عدم پوشش گياهي مناسب در طي زمان ايجاد مي‌شود سبب تغييرات وسيعي در ساختمان ژئومورفولوژي اين حوزه گرديده است علاوه بر عوامل اقليمي و محيطي استفاده منطقي انسان از طبيعت و مسائل سنتي كشاورزي و چراي بي‌رويه باعث تسريع فرسايش و تغييرات ژئومورفولوژيكي حوزه شده است. فرسايش خاك و سپس كاهش بيش از اندازه منابع طبيعي در آينده باعث بروز بحران در حوزه‌هاي آبخيز خواهد شد. دورنماي كاهش بحران هنگامي مي‌تواند به چشم آيد كه انسان امروز به پيشگيري بپردازد و آن استفاده‌اي را از طبيعت به عمل آورد كه ويژگيهاي طبيعي سرزمين ديكته مي‌نمايد و بعد اين ويژگيها را با نيازهاي اقتصادي و اجتماعي خود وفق دهد براي برنامه‌ريزي جهت توسعه پايدار و جلوگيري از فرسايش بايد نقش هر كدام از عوامل طبيعي و انساني مشخص گردد و با توجه به آن عوامل اقدامات آبخيزداري در حوزه‌ها انجام پذيرد.

يكي از زير حوزه‌هاي رودخانه بيرجند حوزه آبخيز بند دره است كه در جنوب و در ارتفاعات باختران قرار دارد در اين حوزه بندي قديمي به همين نام وجود دارد كه براثر فرسايش و رسوبات سطح درياچه آن پير شده و عملاً مورد استفاده قرار نمي‌گيرد. از آنجا اين بند يكي از ميراثهاي تاريخي است و همچنين جنبه تفرجگاهي دارد لذا در وهله اول نيازمند انجام اقدامات آبخيزداري براي جلوگيري از فرسايش و ايجاد رسوب و سپس خارج كردن رسوبات از آن ضروري به نظر مي‌رسد. و در اين تحقيق به بررسي وضعيت فرسايش به روش پسياك در اين حوزه مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

2ـ1 فرضيه‌ها

1ـ همزمان با فعاليت نيروهاي تكتونيكي (ديناميك دروني) شرايط اقليمي (ديناميك بيروني) بيشترين نقش را در شكل‌گيري اشكال ژئومورفولوژي داشته است.

2ـ عدم كنترل آبهاي جاري و دخالتهاي انساني سبب بوجود آمدن انواعي از فرسايش‌هاي تشديدي و از بين رفتن حاصلخيزي خاك شده است.

3ـ1 ضرورت و اهداف تحقيق

آب و خاك از مهمترين منابع طبيعي و سرمايه ملي هر كشور به شمار مي‌روند امروزه حفاظت و بهره‌برداري منطقي و مديريت عالمانه اين منابع طبيعي، محور مطالعات و رئوس برنامه‌هاي عمراني كشورهاي مختلف را تشكيل مي‌دهند.

از آنجايي كه هر تحقيق و پژوهشي هدف يا اهدافي را دنبال مي‌كند، تحقيق حاضر نيز از اين قاعده مستثنا نيست. اهدافي كه در اين تحقيق مورد نظر قرار گرفته‌اند عبارتند از:

ـ شناسايي و طبقه‌بندي اشكال ژئومورفيك حوزه و فرايندهاي حاكم بر آنها

ـ شناسايي اشكال و ميزان فرسايش و ارائه راه حلهاي مناسب جهت پيشگيري از فرسايش خاك در اين حوزه، چرا كه با اندك بارندگي سيل ايجاد شده و باعث خارج شدن هزاران تن خاك از منطقه مي‌گردد و اين امر خسارات جبران‌ناذپيري بر منابع طبيعي بوجود مي‌آورد.