بررسي ميزان اثربخشي پروژههاي انتقال يافته هاي تحقيقاتي و عوامل مؤثر بر آن

چكيده

توسعه منابع انساني و انتقال فناوري، از مهمترين كاركردهاي محوري در توسعه كشاورزي است كه با همكاري محققان، مروجان و كشاورزان حاصل مي‌گردد. فقدان و يا ضعف فناوري لازم براي بسياري از نظام هاي زراعي، از سوي اكثر صاحب نظران بعنوان يكي از نتايج و پديده هاي حاصل از ضعف ارتباط بين محققان، مروجان و كشاورزان قلمداد گرديده است. تطابق دانش فني و روشهاي مورد توجيه با شرايط بهره برداران در هر منطقه، يكي از مسايل مهم در افزايش توليد و توسعه كشاورزي است. پروژه‌هاي تحقيقي- ترويجي، تحقيقي- تطبيقي و روز مزرعه، از جمله پروژه‌هاي انتقال يافته ها هستند كه در صددند تا  ارتباط بين محققان، مروجان و بهره برداران را مستحكم‌تر كنند. هدف اصلي اين مقاله، بررسي اثربخشي اين پروژه ها  وتحليل عوامل مؤثر بر آن است. جامعه آماري تحقيق شامل كشاورزان همكار و غيرهمكار در پروژه‌هاي انتقال يافته‌ها بوده است كه از آن ميان تعداد 126 نفر كشاورز همكار و 135 نفر كشاورز غيرهمكار از شش استان آذربايجان غربي، كرمان، همدان، گلستان، خوزستان و خراسان به روش نمونه گيري تصادفي انتخاب شدند. ابزار جمع آوري داده‌ها دو نوع پرسشنامه اي بود كه پايايي آنها بر اساس آلفاي كرنباخ با مقدار بيش از 0/70 مورد تاييد قرار گرفت. براي تحليل داده‌ها، علاوه بر آمار توصيفي، از آزمونهاي ضريب همبستگي، رگرسيون چند متغيره، من ويتني، تي استيودنت و كروسكال واليس  استفاده گرديد. نتايج يافته ها نشان داد كه ميزان علاقمندي و آمادگي كشاورزان براي شركت در پروژه‌هاي انتقال يافته‌ها به ترتيب اولويت شامل پروژه‌هاي تحقيقي- ترويجي، روز مزرعه و تحقيقي- تطبيقي مي‌باشد. دلايل عدم بكارگيري توصيه‌هاي فني، حاصل از پروژه‌هاي انتقال يافته‌ها به ترتيب اولويت، عدم دسترسي بموقع به نهاده‌ها، عدم اطلاع كافي، از نحوه بكارگيري توصيه‌هاي فني عدم كارايي يافته‌ها و توصيه‌ها ، هزينه اضافي و عدم تطابق توصيه‌ها با شرايط كشاوزان قلمداد شده است. در مقايسه كشاورزان همكار و غيرهمكار پروژه‌ها، مشخص گرديد كه از نظر تعداد دفعات دريافت وام، تعداد تماس با كارشناسان و مروجان، شركت در كلاسها و بازديدهاي ترويجي، مقدار عملكرد گندم آبي و ديم، ميزان آشنايي با پروژه‌ها و ميزان بكارگيري توصيه‌ها، بين دو گروه از كشاورزان مورد مطالعه تفاوت معني‌داري وجود دارد.